ေဒၚစု ICJ မွာတင္ျပခ်က္ ကိုသံုးသပ္ ျခင္း။

ေဒၚစု ကုလသမၼဂ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ တရားခံုရံုး (ICJ) မွာ ဒီဇင္ဘာ ၁၂ ရက္က တင္သြင္း ထားသည့္ အခ်က္ အခ်ီဳ ့ကို၊ ျပန္လွန္ သံုးသပ္ ေပးလိုက္ပါတယ္။ သူမ ရဲ ့ တင္သြင္းခ်က္ ကို ျခံဳငုံ သုံးသပ္မယ္ ဆိုရင္ေတာ့၊ ျမန္မာ အစိုးရ ရဲ့ ဒီ ရိုဟင္ဂ်ာ-အမည္ခံ-ဘဂၤါလီ လူမ်ိဳးစု အေပၚ လုပ္ရပ္မ်ား ကို၊ အစိုးရဖက္ က ကာကြယ္ ေျပာဆိုသြားတာ သိသာပါတယ္။ ဒါကလည္း၊ နိင္ငံ အၾကီးအကဲ တဦး အျဖစ္၊ သူမ အေန ႏွင့္ လုပ္သင့္လုပ္ထိုက္ တာ ကိုလုပ္ေဆာင္ျခင္းျဖစ္တယ္၊ ဆိုတာ ျမန္မာ အမ်ားစု အေနႏွင့္ နားလည္ သေဘာေပါက္နိင္ပါတယ္။ သို ့ေသာ္ နိင္ငံတကာ အ ေနအထား ႏွင့္ ၾကည့္ လိုက္လ်ွင္ေတာ့၊ “မိုးၾကီဳးျပစ္တာကို ထန္းလက္ႏွင့္ ကာ” ဆိုသလိုသာ ျဖစ္ပါမယ္။ လံုေလာက္မွဳ ထိေရာက္မွဳ မရွိ ( မရွိ ) နီင္ပါ။ ဒါ အျပင္လည္း၊ ယင္း တေန ့တည္းမွာ ပဲ၊ ကုလသမၼဂ အခ်က္အလက္ရွာေဖြေရး အဖြဲ ့ (UN Fact finding mission) က တင္ျပသြားတာ မွာ၊ ျမန္မာနိင္ငံတြင္း ယင္း မူဆလင္-ဘဂၤါလီ ကုလား လူနည္းစု ကို၊ ဗမာ-ရခိုင္ အစြန္းေရာက္မ်ား မွ နင္ဘဲငဆ ေျပာဆိုဆဲေရး မွဳ၊ လူထု အေနျဖင့္ အၾကမ္းဖက္ ကိုင္တြယ္ ေရး ရန္ျပဳ လွဳံ ့ေဆာ္ မွဳ မ်ား ျပဳလုပ္ ေနၾကခ်ိန္ မွာ၊ အမ်ိဳး ဒီမိုကေရစီ အဖြဲ ့ခ်ဳပ္ ႏွင့္တကြ၊ တာဝန္ရွိ ျမန္မာ အာဏာပိုင္မ်ားမွ တားဆီးမွဳ မျပဳ ခဲ့ၾက ေၾကာင္း၊ တင္ျပ ေျပာဆိုသြားပါတယ္။

တဖန္လည္း ေအေအ (AA) ႏွင္း အာဆာ(ARSA) တပ္မ်ား ေသာင္းက်န္းမွဳေၾကာင့္၊ ျမန္မာတပ္မေတာ္ ဝင္ေရာက္ထိန္းသိမ္း ခဲ့ရမွဳ ဆိုတဲ့ အေၾကာင္း ျပခ်က္ဟာ ခိုင္လံုမွဳ မရွိပါ။ ေျပာရရင္၊ ေအေအ တပ္ ဆိုတာ မေန ့တေန ့ ကမွ ေပၚေပါက္ လာခဲ့တဲ့ သူပုန္ ဆိုတာ လူတိုင္း သိၾကပါတယ္။ နိင္ငံတကာနိင္ငံေရးမ်ား တြင္၊ ဒီလိုျပသနာတရပ္ (ဥပမာ။ ရိုဟင္ဂ်ာ-ဘဂၤါလီလူမ်ိဳးစု ) ေျဖရွင္းရာမွာ၊ အၾကမ္းဖက္အုပ္စု တခု (ဥပမာ။ ေအေအ) ကို ကိုယ္တိုင္ ဖန္တည္း ျပီး၊ ကိုယ္လိုခ်င္တဲ့ ရလဒ္ (ဥပမာ။ ရခိုင္ျပည္မွ ေမာင္းထုတ္ ) ကို ရေအာင္ဖန္တည္း လို ့ရတယ္ဆိုတာ၊ လူတိုင္းသိျပီးပါ။ ျမန္မာျပည္တြင္းမွာေတာ့၊ ဘယ္သူကမွ သိပ္အေရးမထား ဂရုမစိုက္ေလာက္ေပမဲ့၊ နိင္ငံတကာ၊ အထူးသျဖင့္ ကုလသမၼဂ လို ေနရာမ်ိဳးမွာ၊ “မေျပးေသာ္လည္း ကန္ရာရွိ” ဆိုသလို၊ ေဗ်ာင္ လိမ္ တင္သြင္း၍ မရနိင္ပါ။

ဒီမွာ ျမန္မာျပည္သူေတြေရာ၊ အစိုးရပိုင္းပါ သတိခ်ပ္ၾကဖို ့က၊ ျမန္မာနိင္ငံတြင္း တရားဝင္ေနထိုင္ခြင့္ရွိသည့္၊ ယင္း လူမ်ိဳးစုမွ ၇-သိန္း ကို တဖက္နိင္ငံသို ့ တာဝန္မဲ့ ေမာင္းထုတ္ခဲ့မွဳ ( Organised Expulsion ) ဟာ၊ ၁၉၄၈ ခု ကုလသမၼဂ ဂ်ီနီဗာစာခ်ဳပ္ (Genocide, Geneva Convention) နွင့္ ျငိစြန္းသည္သာမက၊ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ရာဇဝတ္မွဳဥပေဒ (International Humanitarian Laws, Crime Aganist Humanity) အခန္းက႑ ကိုပါ ခ်ိဳးေဖာက္ခဲ့ မွဳျဖစ္ဖြယ္ရွိေၾကာင္း၊ ေအာက္ပါ အတိုင္း စာေရးသူ သိသမ်ွ ကို မွ်ေဝေပးလိုက္ပါတယ္။ ျပထား ဝဘ္ဆိုက္ မွာလည္း၊ မူရင္းစာတန္းမ်ား ျပည္သူအမ်ား ေဒါင္းလုဒ္ (download) ဆြဲေလ့လာနိင္ ၾကရန္ စီစဥ္ေပးထားပါတယ္။

[ICJ, International Court of Justice; အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ တရားခံုရံုး, 1948 Geneva Convention ]

၁၉၄၈ ဂ်ီနီဗာ စာခ်ဳပ္။ ယင္းစာခ်ဳပ္အရ၊ အစိုးရ၏၊ ေအာက္ပါ လုပ္ရပ္မ်ားသည္ စည္းမ်ဥ္းခ်ိဳးေဖါက္မွဳမ်ား ျဖစ္သည္။

ႈII. In the present Convention, genocide means any of the following acts committed with intent to destroy, in whole or in part, a national, ethnical,racial or religious group, as such :
(a) Killing members of the group;
(b) Causing serious bodily or mental harm to members of the group;
(c) Deliberately inflicting on the group conditions of life calculated to
bring about its physical destruction in whole or in part;
(d) Imposing measures intended to prevent births within the group;
(e) Forcibly transferring children of the group to another group.

အထက္မွာေရးထားတာ ၾကည့္ၾကမယ္ဆိုရင္၊ (a) မွာေတာ့ အားလံုးသိျပီး အခ်က္ ျဖစ္တဲ့ လူမ်ိဳးတုန္း သတ္ျဖတ္မွဳ ျပဳခ်င္းကို ရည္ညြန္းထားပါတယ္။ ဒါတင္မက ( c ) ကို ၾကည့္လိုက္မယ္ဆိုရင္၊ “လူမ်ီဳးအုပ္စုတခုကို ပ်က္သုန္းပေျပာက္ေစရန္ ဦးတည္ ၾကံရြယ္လုပ္ေဆာင္မွဳ” ဟာလည္းပဲ၊ ယင္းစည္းမ်ဥ္းခ်ိဳးေဖါက္မွဳ တရပ္ ပင္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီမွာ ျမန္မာနိင္ငံ လြပ္လပ္ေရး ရစ၊ ဦးနုေခတ္၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေနဝင္းေခတ္ တေလ်ာက္လံုးမွာ၊ ရခိုင္ျပည္မွာ ဘိုးစဥ္ေဘာင္ဆက္ ေနထိုင္ခဲ့ၾကသူ ယင္းလူမ်ီဳးစု၊ ၂၀၀၈ ျမန္မာနိင္ငံ ဥပေဒျပဳမွဳ နွင့္ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားမွာ လည္းပဲ မဲေပးပါဝင္ခဲ့သူ ( White Card ) အမ်ားစုကို မွတ္ပံုတင္ အမွန္ထုတ္မေပး။ အခြင့္သာလာသည္ ႏွင့္ တျပိဳင္နက္၊ ယင္း လူ ၇-သိန္း တို ့ကို တဖက္နိင္ငံ သို ့၊ တရားမဲ့ ေမာင္းထုတ္ခဲ့ မွဳဟာ၊ ဒီအခ်က္နဲ ့တိုက္ရိုက္ ျငိစြန္း သြားပါမယ္။

[ICC, International Criminal Court; နိင္ငံတကာ ရာဇဝတ္မွဳ ဆိုင္ရာ တရားရံုး, 2002 Rome Statute ]

တဖန္လည္း၊ ၂၀၀၂ နိင္ငံတကာ ရာဇဝတ္မွဳ ဆိုင္ရာ တရားရံုး ( ICC Rome Statute ) စာခ်ဳပ္။ အဓိကစာပိုဒ္ ၇ ( Article 7 ) အရဆိုလ်င္လည္း ၊ ေအာက္ပါလုပ္ရပ္မ်ားဟာ၊ လူသားထုတရပ္လံုး ႏွင့္ ဆန္ ့က်င္ဖက္ျဖစ္သည့္ နိင္ငံတကာ ရာဇဝတ္မွဳၾကီး မ်ား (Crime Against Humanity) အျဖစ္သတ္မွတ္ထားရွိပါတယ္။ ဥပမာ။

(c) Enslavement;
(d) Deportation or forcible transfer of population;

အထက္က မွာ ျပဆိုထားတာကေတာ့၊ “(c) လူကြ်န္ျပဳမွဳ၊” “(d) လူ အမ်ားစုကို အစုလိုက္ အျပံဳလိုက္ ႏွင္ထုတ္ေရြ ့ေျပာင္းေစျခင္း” လို ့ေဖၚျပထားပါတယ္။ ေအာက္မွာကေတာ ( d ) အခ်က္ကို အေသးစိတ္ထပ္မံ ရွင္းလင္းထားပါတယ္။

(d) ‘Deportation or forcible transfer of population’ means forced displacement of the persons concerned by expulsion or other coercive acts from the area in which they are lawfully present, without grounds permitted under international law;

ဒီမွာ “coercive acts" လို ့ေျပာထားတာ ကေတာ့၊ တမင္တကာ အက်ဥ္းအက်ပ္ တရပ္ျဖစ္ေအာင္ ဖန္တည္း လုပ္ေဆာင္ တဲ့ လုပ္ရပ္ အားလံုး ရည္ညြန္းထားပါတတယ္။ ဥပမာ၊ ျမန္မာအစိုး ရအေနျဖင့္ ၂၀၁၂-ခု အေရးကိစၥ မ်ား ေအးျငီမ္းခ်ိန္ မွာ ယင္း လူမ်ိဳးစု မ်ားကို ေနရာမွန္ျပန္ ပို ့ရန္ မစီစဥ္၊ မွတ္ပုံ မရွိသူမ်ား ကိုထုတ္ မေပး၊ ယင္းတို ့ေနထိုင္စားေသာက္ေရး မွာ က်ဥ္းက်ပ္ ေအာင္ တမင္ ဖန္တီးမွဳ၊ ယင္းတို ့ေနရပ္မွ ထြက္ခြာေစမွဳ မ်ားဟာ၊ ဒီဥပေဒ ေဘာင္ ခ်ီဳးေဖါက္မွဳ ျဖစ္နိင္ပါမယ္။

ဒီမွာ ေျပာခ်င္တာက၊ စစ္ဆင္ေရး အခ်ိန္အတြင္း၊ ျပည္သူ မ်ား ေရြ ့ေျပာင္းေစမွဳ ဟာ၊ လက္ရွိ ကခ်င္ျပည္နယ္ ရွမ္းျပည္နယ္ စသည္တို ့မွာလည္း၊ ရွိေနပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ နိင္ငံတကာ နယ္နိမိတ္ အတြင္းမွာသာ အမ်ားစု ျဖစ္ပြားပါတယ္။ ရို-ဘဂၤါလီတို ့ ေရြ ့ေျပာင္းမွဳ မွာက၊ နိင္ငံတကာ နယ္နိမိတ္ ကို ေက်ာ္ျဖတ္ခဲ့ တာျဖစ္ပါတယ္။ တဖန္လည္း ယင္း လူ ၇-သိန္း ေရြ ့ေျပာင္းေစမွဳ ဟာ တဖက္နိင္ငံ ႏွင့္ ေဒသဆိုင္ရာလံုျခံဳ ေရး (Regional Stability) မ်ား ထိခိုက္ေစ ေသာ လုပ္ရပ္တခုျဖစ္ပါတယ္။ ကမၻာ့ ကုလသမၼဂ လံုျခံဳေရး ေကာင္စီ (UN Security Council) အေနႏွင့္၊ စစ္ေရး နိင္ငံေရး အရ တိုက္ရိုက္ စြက္ဖက္မွဳ မ်ား၊ ျပဳခြင့္ရွိတဲ့၊ ျပဳလာနိင္တဲ့ အေနအထားတရပ္ ရွိပါတယ္။

ျမန္မာတပ္မေတာ္ ေရာ အစိုးရတရပ္ အေနႏွင့္ သတိခ်ပ္ ၾကရန္မွာ၊ ဒီကိစၥဟာ လူသားတိုင္းႏွင့္ သက္ဆိုင္ေသာ နိင္ငံတကာ ျပစ္မွဳ (International Humanitarian Laws) က်ဳးလြန္ခ်ိဳးေဖါက္တဲ့ ကိစၥ ျဖစ္တဲ့ အတြက္ (ICC, Rome Statute) မွာ လက္မွတ္ထိုး ထားျခင္း၊ မထိုးထားျခင္း၊ အေနအထားမ်ား ႏွင့္ မသက္ဆိုင္ပါ။ ဒီမွာ ၾကံဳလို ့ ေျပာျပရရင္ ေတာ့ ICC ဟာ၊ ယင္း ရို-ဘဂၤါလီမ်ား ေရြ ့ေျပာင္းေစမွဳကိစၥ ကို စံုစမ္းေနခ်ိန္ မွာ၊ ျမန္မာ အစိုးရထံ ယင္းစံုစမ္းမွဳ အတြက္ အကူအညီေပးပါရန္၊ တရားရံုး မွ ၂၀၁၈ ခု ဇူလိုင္လ ၅-ရက္ မွာ ျမန္မာနိင္ငံဆိုင္ရာ ဘယ္လဂ်ီယံ သံအမတ္ၾကီးထံ တရားဝင္ အေၾကာင္းၾကားခဲ့ပါတယ္။ ျမန္မာသံရံုး မွ ေတာင္းဆိုခ်က္ကို လက္မခံ၊ ဘာျပန္ၾကားခ်က္ မွလည္း တရားဝင္ မေပး၊ ျမန္မာ အစိုးရမွ (ICC, Rome Statute) လက္မွတ္ထိုးအဖြဲ ့ဝင္ မဟုတ္ေၾကာင္း ေၾကျငာခ်က္ ထုတ္ျပန္မွဳသာရွိ ခဲ့ေၾကာင္းသိရပါတယ္။ ဒီမွာ ျမန္မာ အစိုးရ အေနႏွင့္ နားလည္ထားဖို ့က၊ လူ ၇-သိန္းကို တဖက္နိင္ငံ ေမာင္း ထုတ္ ျပီး၊ မသိခ်င္ေယာင္ ေဆာင္ေနၾကရုံ ႏွင့္၊ ဒီ ျပသနာဟာ ျပီးဆံုး ပေျပာက္ မသြားနိင္ပါ။ တဖက္ အုပ္စုမွ စြဲခ်က္တင္ထားမွဳ မ်ားကိုလည္း၊ ျပည္သူအမ်ား ေလ့လာနိင္ၾကရန္ တင္ေပးထားပါတယ္။

ေရွ ့ဆက္ဘာလုပ္ၾကမလဲ

စာေရးသူ (ဦးေနဦး။ ဆစ္ဒနီ) အေနႏွင့္ ကေတာ့၊ ေမလ ၂၀၁၆ ျပသနာမ်ား မရွဳတ္ေထြးလာခင္ ကတည္း က၊ (White Cards) ကိစၥ ေဒၚစုထံ ယင္း ရို-ဘဂၤါလီမ်ား နိင္ငံမဲ့ ျဖစ္ေနသည့္ အေနအထား (statelessness) တရပ္ကို၊ ျမန္မာအစိုးရ အေနျဖင့္ ေျဖရွင္း ေဆာင္ရြက္ ေပးရန္ ပန္ၾကားခဲ့ပါတယ္။ ကုလသမၼဂ ဒုကၡသည္မ်ားဆိုင္ရာ မဟာမင္းၾကီးရံုး (UNHCR)အေန ႏွင့္လည္း၊ ျမန္မာအစိုးရထံ တိုးတိုးတမ်ီဳး၊က်ယ္က်ယ္ တဖံု ဒီကိစၥ တိုက္တြန္းမွဳမ်ား ရွိခဲ့ပါမယ္။ ဒါေတြကို မသိခ်င္ဟန္ေဆာင္ ေနခဲ့မွဳ မ်ားဟာ၊ ျပသနာကို ပိုမို ၾကီးထြားလာေစမွဳ ရဲ့ အေျခခံ အေၾကာင္းရပ္ျဖစ္ပါတယ္။

စာေရးသူ အျမင္မွာေတာ့ ဒီရို ကိစၥ မွာ၊ ျမန္မာအစိုးရ အဆက္ဆက္ အေန ႏွင့္ ပြင့္လင္းျမင္သာမွဳ ႏွင့္ မေျဖရွင္းခဲ့ ၾကပါ။ ဒါကလည္း ေရွးယခင္ေခတ္ ကေတာ့ အေၾကာင္းၾကီးတခု ရွိနိင္ေလာက္တယ္ဆိုတာ ခန္ ့မွန္းလို ့ ရနိင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ လက္ရွိ ဒီမိုကေရစီေခတ္ မွာေတာ့ အျခား ျပသနာမ်ား မရွိနိင္ေလာက္ပါ။ လက္ရွိ အေနအထားအရ၊ ရိုဟင္ဂ်ာ အသံုးအႏွံဳး သည္ တရားမဝင္ေၾကာင္း၊ ယင္း ဘဂၤါလီမ်ားသည္ ျမန္မာတိုင္းရင္းသား မဟုတ္ေၾကာင္း ကေတာ့ ေသေသခ်ာခ်ာ သိနိင္ၾကပါျပီ။ သို ့ရာတြင္ ယင္းလူမ်ိဳးစု အေနႏွင့္ ျမန္မာနီင္ငံတြင္း တရားဝင္ ေနထိုင္ခြင့္ ရွိသူမ်ားျဖစ္ေၾကာင္း၊ တိုင္းရင္းသား အဆင့္ ပင္ မရွိေသာ္လည္း နိင္ငံသား အဆင့္ ရွိသူမ်ားျဖစ္ေၾကာင္း၊ ျပည္သူလူထု အတြင္း ပြင့္လင္းျမင္သာေအာင္ ျပဳလုပ္ရပါမည္။ ယင္းျပသနာမ်ား ျဖစ္ပြားစဥ္၊ တာဝန္ရွိသူမ်ားကို ေဖၚထုတ္။ လူသတ္မွဳက်ဳးလြန္ခဲ့သူမ်ား ကိုလည္း မလြဲမေသြ အျပစ္ေပးမွသာ၊ ယင္း ျပသနာမ်ား စတင္ရွင္းလင္းမွဳ ျဖစ္လာနိင္ေပသည္။

ျမန္မာလူမ်ိဳး ႏွင့္ နိင္ငံေရး

အမွန္ေျပာရရင္ေတာ့၊ ျမန္မာ လူမ်ိဳး အမ်ားစုဟာ၊ အျခားလူမ်ီဳးမ်ား ႏွင့္စာလ်ွင္၊ ေယဘူယ်အားျဖင့္ နိင္ငံေရး မွာ ထက္မ်က္ သေဘာေပါက္နိင္မွဳ ရွိၾကပါတယ္။ တခုေျပာလိုက္ရင္ လြယ္လြယ္လည္း သေဘာေပါက္ တတ္ၾကပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အမ်ားစုဟာ၊ နိင္ငံေရး ႏွင့္ပါတ္သက္လိုမွဳ မရွိ၊ “ေရအိုးစဥ္ ဖင္ေပး၊ ေအးေအး ပဲေနမယ္” ဆိုသလို၊ ကိုယ္ ႏွင့္ မဆိုင္သလို သေဘာထား တတ္ၾကတယ္။ ဒါက ဟိုဖက္ ဦးေနဝင္း စစ္အာဏာရွင္ ေခတ္ မွာေတာ့၊ နိင္ငံေတာ္မွာ ျပသနာရွိရင္ ဦေနဝင္း ပဲ ရွင္းေပေစ ထားလို ့ရနိင္ပါတယ္။ ဒီမိုကေရစီ ေခတ္မွာ လက္ရွိနိင္ငံေရး တရပ္ကို ျပည္သူ မ်ား အေန ႏွင့္ လ်စ္လ်ဳ ရွုထား၍ မရပါ။ နိင္ငံေရး အေမ်ွာ္အျမင္ ရွိၾကရပါမယ္။ ျပည္သူ တဦးစီတိုင္း ႏွင့္ လူထုလူတန္းစား အဖြဲ ့ အစည္းတိုင္း၊ အေျခ အေနမွန္ အရပ္ရပ္ကို ခ်င့္ခ်ိန္ဆံုးျဖတ္နိင္ မွဳ ရွိနိင္ရပါမယ္။ အစိုးရကိုလည္း တိုက္တြန္းသင့္တာမ်ား တိုက္တြန္းနီင္ရပါမယ္။ ရခိုင္-ဗမာ လူမ်ီဳးေရး အစြန္းေရာက္ မ်ားကို ဟန္ ့တားသင့္သည့္ ေနရာမွာ ဟန္ ့တား နိင္ရပါမယ္။ ဒီလို မလုပ္ရင္ ျမန္မာ အခ်ဳပ္အခ်ာ အာဏာထိပါးလာမွဳ၊ နိင္ငံေတာ္ တည္ျငိမ္ေရးႏွင့္ ၊ အဓြန္ ့ရွည္ေရး ကိုပါ ထိပါးမွဳေတြ ျဖစ္လာနိင္ပါတယ္။ ပထမ အဆင့္ ျပည္သူအမ်ား အေျခအေနမွန္ နားလည္ဖို ့၊ အေရးၾကီးလွပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ျမန္မာျပည္သူတိုင္း ျပသနာကို ကိုယ္တိုင္ဆန္းစစ္ နိင္ၾကေစရန္။ ဒီ ေဖ့ဘုတ္ သတင္းကို ( Like, PageLike ) ႏွင့္ ဆက္လက္ မ်ွ ေဝ (Share) ေပးၾကပါဆိုတာ ေမတၱာ ရပ္ခံလိုက္ပါတယ္။ ဆက္ဦးမည္။ ဦးေနဦး။ ဆစ္ဒနီျမိဳ ့။.

ျမန္မာနိင္ငံ လက္ရွိလူမ်ိဳးတုန္းသတ္ျဖတ္မွဳ ဆိုင္ရာ ဥပေဒစာတမ္းမ်ား စုေဆာင္းတင္ျပခ်က္။	PDF
၁။ ၁၉၄၈-ခု ကုလသမၼဂ ဂ်ီနီဗာ စာခ်ဳပ္။ မိတၱဴမွန္။ The 1948 Geneva Convention (ICJ)
၂။ ၂၀၀၂-ခု အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ရာဇဝတ္မွဳ တရားရံဳး စာခ်ဳပ္။ The 2002 Rome Statute (ICC)
၃။ ၂၀၁၈ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ တရားရံုး၊ အၾကိဳ တင္သြင္းေလ်ွာက္ထားမွဳ မွ ဆံုးျဖတ္ခ်က္။ The July 2018, ICC Pre-trial chamber court decision.